شتر در منطقه مغان

شترهای دوکوهانه آذربایجان در شمال غربی ایران به‌عنوان ذخیره ژنتیکی دامی ارزشمندی به‌حساب می‌آیند که موطن و جایگاه اصلی آنها در منطقه ساوالان (استان اردبیل) و در شهرستان‌های دشت مغان و مشگین شهر (خیاو) است. همچنین پرورش شتر در دشت موغان یکی از فعالیتهای دامداری عشایر شاهسون این منطقه است.

خطر انقراض شتر دو کوهانه در جهان و آذربایجان

به علت خطر انقراض شتر دو کوهانه در جهان و آذربایجان وهمچنین با توجه به خطر انقراض نسل این حیوان در چند سال گذشته ایستگاه تحقیقاتی شتر دوکوهانه در اردبیل تأسیس شده که عمده فعالیت آن تحقیقات در زمینه تغذیه، پرورش و اصلاح‌نژاد و پیدا کردن راهى برای حفظ نسل این نوع شتر است. جهاد دانشگاهی استان اردبیل درصدد است تا با انجام اقدام‌های اساسی مانع از انقراض این گونه‌های کمیاب شود. در این راستا از اقدام‌های مهم، تولید رده‌های زایای سلول‌های فیبروبلاستی شتر دوکوهانه است که قدم مهمی در حفظ ژنوم این گونه جانوری به‌شمار می‌رود.

ایجاد ایستگاه‌های تحقیقاتی برای حفظ شتر دوکوهانه

تقی قاسمی خادمی، کارشناس ارشد بیوسیستماتیک جانوری با اشاره به مقوله جلوگیری از انقراض گونه‌های جانوری، گفت: گونه‌های جانوری بخصوص گونه‌های دامی که از اهمیت اقتصادی، تغذیه‌ای و درمانی برخوردارند، به‌عنوان حلقه‌های مهم چرخه اکولوژیک به‌شمار می‌روند و حذف این حلقه‌های مهم از چرخه حیات صدمه‌های جبران‌ناپذیری بر پیکره حیات زیستی و بشری وارد خواهد کرد.

خادمی ضمن تأکید بر اهمیت تحقیق و پژوهش کاربردی در حوزه جانوران کمیاب و در خطر انقراض کشور، افزود: در سال ۸۱ مطالعه‌ای در خصوص وضعیت شترهای دوکوهانه در استان اردبیل و با در نظر گرفتن صد درصد جامعه آماری شتر انجام شد که نتایج مطالعات نشان داد، شترهای دوکوهانه استان دارای تیپ بومی و از نوع گوشتی- کرکی است. وی با یادآوری اینکه در سال ۸۹ طرح انتقال آزمایشگاهی جنین شتر دوکوهانه به شترهای ماده تک‌کوهانه با موفقیت به‌انجام رسیده، تصریح کرد: در صورت انجام عملی این طرح در جهت افزایش نسل و تکثیر این گونه جانوری باارزش، می‌تواند قدم مهمی در جهت افزایش تکثیر این دام مهم به شمار رود.

کارشناس ارشد علوم جانوری با اشاره به اینکه  اقدام‌های مهم و با ارزش دیگری برای حفظ شتر دوکوهانه ایران توسط مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران با همکاری جهاددانشگاهی و جهاد کشاورزی استان به انجام رسیده، گفت: در این طرح نمونه‌برداری از بافت زنده شتر دوکوهانه انجام و به آزمایشگاه کشت بافت در تهران منتقل شد تا با استفاده از آنها، رده‌های زایای سلول‌های فیبروبلاستی این گونه در خطر انقراض تولید و در این مرکز نگهداری شوند. وی با بیان اینکه ۲ ایستگاه پرورش و نگهداری شتر دوکوهانه در «جهاد آباد» مشگین‌شهر و «جعفرآباد» دشت مغان ایجاده شده، خاطرنشان کرد: شماره‌گذاری و شناسنامه‌دار کردن شترهای دوکوهانه از دیگر اقدام‌ها در این زمینه است. با نزدیک شدن موعد بازگشت عشایر از ارتفاعات «ساوالان» به دشت‌های استان، مسئولان استانی و کشوری می‌توانند با ارائه راهکار و ایجاد تسهیلات ویژه برای شترداران، شتر دوکوهانه ایرانی را از خطر انقراض نجات دهند.

گردآوری: گروه اولدوز مغان