تاریخچه و مناطق جغرافیایی هندوانه

هندوانه (به ترکی Qarpiz و به انگلیسی Watermelon) با نام علمی Citrullus lanatus  نوعی میوه و بوته از تیرهٔ کدوییان و دستهٔ صیفی‌جات است که در مزرعه رشد می‌کند. منشأ آن آفریقای جنوبی است. هندوانه گیاهی گرمسیری یا نیمه گرمسیری است و برای رشد به دمایی بالاتر از حدود ۲۵ درجه سانتیگراد نیاز دارد. این میوه در مناطق جهان از جمله چین، ترکیه، ایران (به ویژه منطقه مغان)، برزیل و مصر کشت می گردد.

خصوصیات و انواع هندوانه

گیاهی بزرگ، پهن و یک ساله و یک پایه است. ساقهٔ خزنده و برگ‌های پهن و کرک‌دار با بریدگی‌های عمیق و گل‌های سفید یا زرد دارد. آن را به خاطر میوه درشت خوردنی‌اش می‌کارند که نوع خاصی از سته با پوستی ضخیم و بدون هیچ تقسیم‌بندی است. پوست هندوانه، ضخیم، صاف و سبزرنگ است و معمولاً راه‌راه‌هایی به رنگ سبزتیره یا نقاط زردرنگ دارد. گوشت آن شیرین و آبدار معمولاً به رنگ قرمز پررنگ یا صورتی است. گاهی‌اوقات هم گوشت آن به رنگ نارنجی، زرد یا سفید است. دانه‌های زیادی دارد که ممکن است سفید و نرم یا سیاه و سخت باشند.

تولید هندوانه در جهان و ایران

در تولید جهانی هندوانه کشور چین رتبه اول را در جهان داراست و رتبه‌های بعدی را ترکیه، ایران، برزیل و مصر دارند. تولید هندوانه در ایران نیز در فصل بهار در منطقه مغان، جیرفت و کهنوج، میناب، ایرانشهر و دزفول، در فصل تابستان در منطقه مغان، ورامین، سمنان، مشهد، اصفهان، همدان، تبریز، میاندوآب (قوشاچای)، در فصل پاییز در دزفول و در فصل زمستان در میناب، جیرفت و کهنوج تولید می‌گردد. هندوانه تولید شده در ایران به کشورهایی مانند عراق، امارات، کویت و بحرین صادر می‌گردد.

هندوانه در آیین و سنت ها

هندوانه یکی از اصلی ترین نمادهای شب چیلله (یلدا) می باشد بدلیل اینکه هندوانه یادآور گرمای تابستان و حرارت است. باور بر این است، اگر مقداری هندوانه در شب چیلله بخورید، در سراسر زمستان طولانی، سرما و بیماری بر شما غلبه نخواهد کرد و این باور، با خواص هندوانه که سرشار از ویتامین های A و B و C است، مطابقت دارد.

هندوانه در منطقه مغان

منطقه مغان به ویژه کناره رود ارس (آراز) یکی از مراکز تولید انواع هندوانه در آذربایجان و ایران است. همچنین در منطقه موغان به عنوان طلای قرمز (قیرمیزی قیزیل) یاد می گردد.

شهرستانهای مغان (به ویژه اصلاندوز مغان، پارساباد مغان و بیله سوار مغان) یکی از مناطق مهم در کشت و تولید محصولات جالیزی در استان اردبیل است و در بین محصولات جالیزی هندوانه جزء بالاترین رقم تولید منطقه را به خود اختصاص داده است.

زمان و نوع کشت هندوانه مغان

کاشت هندوانه در اراضی کشاورزی منطقه مغان از اوایل اسفند هر سال آغاز و کار برداشت این محصول از اول تیرماه شروع و تا پایان شهریور ماه ادامه می یابد. کاشت این محصول بصورت ردیفی با نایلون پوشانده می شود و کود دامی نیز به خاک افزوده شده تا علاوه بر تقویت مواد غذایی خاک گرمای زمین را نیز تا حدودی حفظ کند.

گروه اولدوز مغان آمادگی پذیرش گروه های علاقمند به بازدید و مشارکت در فصل برداشت هندوانه در تابستان را دارد. انشالله یکی از هدفهای گروه، برگزاری جشنواره هندوانه در منطقه مغان می باشد.

گردآوری: گروه اولدوز مغان